Insulin là gì? Tác dụng của Insulin đối với cơ thể con người?

Insulin là loại hormone duy nhất của cơ thể có tác dụng làm hạ đường máu. Hiệu quả này do tác dụng của insulin lên quá trình chuyển hóa glucid, lipid và protein trong cơ thể.

Insulin làm tăng dự trữ glycogen và thoái hóa glucose ở cơ. Sau bữa ăn, lượng glucose máu (đường máu) tăng cao sẽ kích thích tiết insulin, dẫn đến tăng vận chuyển glucose vào tế bào. Nếu cơ không hoạt động, glucose được chuyển sang dạng dự trữ là glycogen.

Nếu glucose máu tăng cao mà glucose lại không đi vào được bên trong tế bào sẽ dẫn đến tình trạng tăng áp lực thẩm thấu máu có thể dẫn đến hôn mê và tử vong. Khi thiếu insulin, tế bào không có đủ glucose để chuyển hóa thành năng lượng, quá trình chuyển hóa trong tế bào đi theo con đường chuyển hóa lactic, có thể gây toan máu.

Một trong những tác dụng quan trọng nhất của insulin là chuyển phần lớn glucose ở gan thành dạng glycogen để dự trữ. Khi lượng glucose máu bị giảm, sự tiết insulin bị ức chế thì glycogen lại được phân ly để giải phóng thành glucose vào máu.

Ngoài ra, Insulin còn ức chế quá trình tân tạo đường tròn cơ thể (tân tạo đường là quá trình sử dụng acid amin trong cơ thể để tạo thành glocose)

Tác dụng của Insulin lên chuyển hóa lipid (chất béo)

Insulin làm tăng tổng hợp acid béo từ glucid và vận chuyển chúng tới mô mỡ. Khi thiếu insulin, sẽ dẫn đến tăng glycerol và acid béo trong máu (tăng mỡ máu). Nồng độ lipid (chất béo) trong máu tăng dẫn đến vữa xơ động mạch ở bệnh nhân đái tháo đường.

Insulin làm tăng tổng hợp và dự trữ protein ở hầu khắp tế bào của cơ thể. Nếu thiếu Insulin, sự phân giải protein tăng, làm giảm protein ở các mô, cơ thể gầy sút. Đó là lý do tại sao bệnh nhân đái tháo đường có biểu hiện uống nhiều, ăn nhiều nhưng lại gầy sút cân nhanh.

Các loại Insulin

Theo hướng dẫn của Bộ Y tế, đối với người bệnh đái tháo đường, thuốc Insulin là một liều thuốc quan trọng trong việc điều trị bệnh này. Có 4 loại Insulin chính đó là Insulin tác dụng nhanh, ngắn, Insulin tác dụng trung bình, trung gian, Insulin tác dụng chậm, kéo dài và cuối cùng là Insulin trộn, hỗn hợp, cụ thể như sau:

• Các loại Insulin tác dụng nhanh và ngắn thường được tiêm trực tiếp dưới da, thuốc sẽ phân ly nhanh chóng thành các monomer và được hấp thu. Sau khoảng 1 giờ thuốc sẽ đạt đỉnh hấp thu. Do tác dụng nhanh của Insulin dạng này nên người bệnh cần rất lưu ý về lượng carbohydrate trong bữa ăn.
• Đối với Insulin tác dụng trung bình, thuốc sẽ có tác dụng kéo dài hơn nhờ sự phối hợp giữa 2 phần Insulin zinc hòa tan với protamine zinc Insulin. Loại thuốc này sau khi được tiêm dưới da sẽ bắt đầu có tác dụng sau 2 – 4 giờ, đạt đỉnh tác dụng sau 6 – 7 giờ và có thời gian kéo dài khoảng 10 – 20 giờ. Loại thuốc này cần tiêm 2 lần mỗi ngày để đảm bảo hiệu quả.
• Loại Insulin tác dụng chậm và kéo dài thường được dùng vào buổi tối. Loại này cũng có nhiều loại thuốc khác nhau tùy thuộc cho mỗi bệnh nhân.
• Insulin hỗn hợp là loại Insulin có trộn sẵn 2 loại Insulin tác dụng nhanh và tác dùng dài trong cùng một loại hoặc cùng một mũi tiêm. Chính vì thế thuốc sẽ có 2 đỉnh tác dụng, một là tác dụng của Insulin nhanh đối với lượng carbohydrate trong bữa ăn và tác dụng của Insulin dài để tạo nên nồng độ Insulin nền.

Những trường hợp chỉ định dùng Insulin

Không phải bất cứ bệnh nhân tiểu đường nào cũng bắt buộc phải sử dụng insulin. Mà chỉ những trường hợp cụ thể dưới đây mới được chỉ định bổ sung loại hormone này:

• Bệnh nhân tiểu đường tuýp 1 được chỉ định điều trị bằng insulin.
• Các trường hợp cấp cứu tiền hôn mê hay bị hôn mê do tiểu đường.
• Bệnh nhân tiểu đường tuýp 2 đã sử dụng thuốc nhưng không mang lại hiệu quả thì có thể dược chỉ định bổ sung insulin.
• Người bệnh tiểu đường gặp phải một số biến chứng như đột quỵ, nhồi máu cơ tim, suy thận,…
• Các trường hợp bệnh nhân tiểu đường có biểu hiện gầy sút và suy dinh dưỡng.
• Thai phụ bị tiểu đường.

Lưu ý khi sử dụng insulin

Dù là loại thuốc đặc biệt quan trọng trong quá trình hỗ trợ điều trị bệnh tiểu đường thì người bệnh nên chú ý một trong những điều bên dưới đây:

• Người bệnh tuyệt đối không nên tự ý tiêm insulin khi chưa có chỉ định của bác sĩ.
• Insulin là một trong số những loại thuốc có khả năng làm hạ đường huyết mạnh nhất.
• Cho tới ngày nay vẫn chưa có giới hạn về số liều insulin.
• Insulin chỉ được tiêm ở một số vùng như bụng, cánh tay và đùi, chỉ được tiêm loại chất này bên dưới da.
• Để tăng hiệu quả điều trị bệnh tiểu đường thì insulin thường được sử dụng phối hợp với các loại thuốc viên khác theo phác đồ điều trị của bác sĩ.
• Insulin được sử dụng để truyền tĩnh mạch trong các trường hợp cấp cứu hôn mê ở người do nhiễm ceton acid, trong khi phẫu thuật hay bị tăng áp lực thẩm thấu máu.
• Đối với loại insulin trộn có thể tiêm 2 lần mỗi ngày vào thời điểm trước bữa sáng, bữa chiều.

Tùy từng thể trạng bệnh nhân mà bác sĩ sẽ có phác đồ điều trị và liều dùng insulin phù hợp, bởi thế người mắc bệnh tiểu đường không nên tự ý mua thuốc về điều trị hoặc mượn đơn thuốc của người bệnh khác.